Aktualności
Porosty
Czym tak naprawdę są porosty?
Porosty lub inaczej grzyby zlichenizowane to organizmy zbudowane z grzybów i glonów, głównie zielenic lub sinic. Zdarza się jednak, że plechę porostu tworzą trzy organizmy. Należą do pospolitych, a zarazem mało znanych organizmów.
Porosty występują praktycznie wszędzie: na murach, skałach, liściach, gałęziach, korze drzew, murszejących pniakach czy na ziemi. Różna jest ich struktura: od płaskiej skorupiastej, poprzez łuseczkowatą, listkowatą, krzaczkowatą po nitkowatą i wielopostaciową. Naukowcy zaobserwowali bezpośredni związek między strukturą porostów, a ich wrażliwością na zanieczyszczenia powietrza. Metoda ta opiera się na założeniu, że największą wrażliwość na zanieczyszczenia wykazują gatunki o plechach najsilniej rozbudowanych i odstających od podłoża, co przedstawia poniższy schemat:
bardzo wrażliwe ⇒ mało wrażliwe
nitkowate > krzaczkowate > listkowate > łuseczkowate > skorupiaste.
W skali opracowanej przez W. Fałtynowicza wyróżnia się następujące strefy:
I – bezwzględna pustynia porostowa (o skrajnie zanieczyszczonym powietrzu), w której porosty nadrzewne nie występują;
II – względna pustynia porostowa (o bardzo silnie zanieczyszczonym powietrzu), w której rosną tylko najbardziej odporne na zanieczyszczenia porosty skorupiaste misecznica proszkowata Lecanora conizaeoides i gatunki z rodzaju liszajec Lepraria;
III – wewnętrzna strefa osłabionej wegetacji (o silnie zanieczyszczonym powietrzu), w której, poza gatunkami ze strefy II, rosną również inne porosty o plechach skorupiastych lub łuseczkowatych; gatunkami wskaźnikowymi są: brudziec kropkowaty Amandinea punctata, paznokietnik ostrygowy Hypocenomyce scalaris, obrost wzniesiony Physcia adscendens i złotorost postrzępiony Xanthoria candelaria;
IV – środkowa strefa osłabionej wegetacji (o średnio zanieczyszczonym powietrzu), w której (poza gatunkami z stref II-III) występują porosty o plechach listkowatych: pustułka pęcherzykowata Hypogymnia physodes i tarczownica bruzdkowana Parmelia sulcata;
V – zewnętrzna strefa osłabionej wegetacji (o względnie mało zanieczyszczonym powietrzu), w której występują niektóre bardziej odporne porosty krzaczkowate: mąkla tarniowa Evernia prunastri, mąklik otrębiasty Pseudevernia furfuracea i gatunki z rodzaju odnożyca Ramalina, ale rosną one nielicznie, a ich plechy są zwykle słabo wykształcone ;
VI – wewnętrzna strefa normalnej wegetacji (o nieznacznie zanieczyszczonym powietrzu); w której gatunki wyróżniające strefę V są typowo wykształcone, a ponadto występują tu porosty listkowate, krzaczkowate i nitkowate bardziej wrażliwe na zanieczyszczenia, m.in. włostka brązowa Bryoria fuscescens, brodaczka kępkowa Usnea hirtai płucnik modry Platismatia glaca;
VII – typowa strefa normalnej wegetacji (o powietrzu czystym lub ze znikomą zawartością zanieczyszczeń), w której nie ma żadnych zaburzeń i mogą tu rosnąć wszystkie gatunki.
Zdjęcia Pracowników ZPK w Przemyślu
Bibliografia:
Fałtynowicz W. 2014 Porosty jako biowskaźniki zmian w środowisku Karkonoszy. Jelenia Góra